Psychotraumatologia
Psychotraumatologia to obszar badań nad konsekwencjami stresu traumatycznego. Zdarzenia traumatyczne to stresory związane z zagrożeniem życia i zdrowia. W konsekwencji przeżycia takich zdarzeń niektóre osoby mogą doświadczać zaburzeń potraumatycznych i innych zakłóceń funkcjonowania. Prowadzone w ramach Katedry Psychologii Zdrowia i Rehabilitacji badania obejmują zagadnienia psychospołecznych konsekwencji niekorzystnych doświadczeń z okresu dzieciństwa oraz na późniejszych etapach życia, a także czynników ryzyka zakłóceń funkcjonowania po traumie. Od czasu wybuchu pandemii COVID-19 prowadzone są ponadto badania na temat doświadczania stresu traumatycznego i zakłóceń w adaptacji w tym czasie.
Osoby zaangażowane:
dr hab. Małgorzata Dragan, prof. UW
dr Urszula Barańczuk
dr Agnieszka Łyś
mgr Piotr Grajewski
mgr Sylwia Wajs
Studenci: Paweł Przewłoka, Nadia Nagórka, Wiktoria Bardadyn, Malin Skjældal
Projekty badawcze
(1) Projekt ADJUST
Badania pod patronatem European Society for Traumatic Stress Studies (ESTSS), prowadzone obecnie w 12 krajach Europy (Austria, Chorwacja, Grecja, Gruzja, Hiszpania, Holandia, Litwa, Niemcy, Polska, Portugalia, Szwecja, Włochy)
Głównym celem badania o charakterze podłużnym jest testowanie zależności między czynnikami ryzyka i odporności, stresorami i objawami zaburzeń adaptacyjnych podczas pandemii COVID-19, jak również ustalenie czy relacje te są moderowane przez zachowania związane z radzeniem sobie.
Kierownikiem projektu jest dr Annett Lotzin z Uniwersyteckiego Centrum Medycznego Hamburg-Eppendorf w Niemczech
Kierownik badań prowadzonych w Polsce: dr hab. Małgorzata Dragan
Zespół: mgr Piotr Grajewski, Wiktoria Bardadyn, Nadia Nagórka, Paweł Przewłoka, Malin Skjældal, dr Szymon Szumiał (Wydział Zarządzania UW), dr Karolina Ziembowicz (APS)
Informacje na temat badania: https://estss.org/adjust/
Opublikowany protokół badania (European Journal of Psychotraumatology): https://www.tandfonline.com/doi/full/10.1080/20008198.2020.1780832
W ramach tego badania wraz z zespołem z Litwy (Uniwersytet Wileński) podjęliśmy próbę oszacowania ryzyka samobójczego w czasie pandemii COVID-19.
(2) GPS-CCC: Global Psychotrauma Screen – Cross-Cultural responses to COVID-19 versus other traumatic events (międzynarodowe badania internetowe na temat reakcji na traumę w czasie pandemii)
Celem badania GPS-CCC jest lepsze zrozumienie reakcji na traumatyczne wydarzenia związane z COVID-19 w porównaniu z innymi traumatycznymi wydarzeniami oraz to, jak mogą się one różnić w zależności od populacji, obszaru świata i kultury oraz od etapu trwającej obecnie pandemii.
Kierownik projektu: prof. Miranda Olff z Amsterdam UMC, Department of Psychiatry
Kierownik badań prowadzonych w Polsce: dr hab. Małgorzata Dragan
Informacje na temat badania: https://pl.global-psychotrauma.net/covid-19-projects
Link do polskiej wersji ankiety: https://pl.global-psychotrauma.net/take-gps-test
(3) Występowanie zaburzeń związanych z traumą i stresem w czasie pandemii COVID-19
Głównym celem badania jest ocena występowania objawów związanych z traumą i stresem (zaburzenie adaptacyjne, zespół stresu pourazowego i zaburzenia współwystępujące: depresja i lęk uogólniony) na różnych etapach pandemii w Polsce. Dodatkowo uwzględniliśmy rolę dysfunkcjonalnego wzorca przetwarzania poznawczego (syndrom poznawczo-uwagowy) jako potencjalnego predyktora zaburzeń emocjonalnych.
Kierownik projektu: dr hab. Małgorzata Dragan
[badania na próbie internetowej w dwóch punktach czasowych: marzec/kwiecień i wrzesień/październik 2020 r.]
Zespół: Piotr Grajewski
(4) Następstwa niekorzystnych doświadczeń z dzieciństwa
Celem badań z tego obszaru jest określenie negatywnych następstw niekorzystnych doświadczeń z dzieciństwa: symptomów psychopatologii, zakłóceń w przystosowaniu, dysfunkcjonalnych wzorców przywiązania. Badania te prowadzone są w różnych populacjach. Dotychczas prowadzone były następujące badania:n>
- badania na temat rozpowszechnienia traumatycznych doświadczeń i objawów zaburzenia po stresie traumatycznym u osób uzależnionych od alkoholu – prowadzone przez Małgorzatę Dragan
- badania porównawcze na temat występowanie niekorzystnych doświadczeń w dzieciństwie i ich negatywnych następstw w wieku dorosłym w Polsce i Niemczech prowadzone przez Małgorzatę Dragan we współpracy z prof. Jochenem Hardtem z Uniwersytetu im. J. Gutenberga w Moguncji (Niemcy)
- badania dotyczące problemowego picia alkoholu przez młode kobiety w kontekście niekorzystnych doświadczeń życiowych prowadzone w ramach uzyskanego przez Małgorzatę Dragan grantu Iuventus Plus MNiSW pt. Związek między nadużywaniem alkoholu i objawami potraumatycznymi u kobiet: rola czynników genetycznych i metapoznawczych
- badania pod kierunkiem Małgorzaty Dragan dotyczące związku między niekorzystnymi doświadczeniami z dzieciństwa, stylami przywiązania i objawami zaburzenia gamingowego przeprowadzone przez Piotra Grajewskiego, studenta Wydziału Psychologii UW
- badania Małgorzaty Dragan na temat związku między zdarzeniami traumatycznymi w dzieciństwie oraz psychopatologią i objawami syndromu poznawczo-uwagowego w wieku dorosłym w ramach grantu NCN OPUS pt. Neuronalne korelaty syndromu poznawczo-uwagowego
(5) Długotrwałe następstwa traumy II wojny światowej w Polsce: ogólnopolskie badanie w schemacie mieszanym
Badanie w schemacie mieszanym (badanie ilościowe na próbie reprezentatywnej oraz badanie jakościowe, obejmujące wywiady pogłębione) prowadzone wraz z prof. Marcinem Rzeszutkiem w ramach grantu IDUB, dotyczące długotrwałych psychologicznych następstw II wojny światowej w Polsce, uwzględniające zagadnienie transmisji międzypokoleniowej traumy wojennej.
Zespół: Maja Lis-Turlejska (SWPS), Katarzyna Schier, Małgorzata Dragan, Paweł Holas, Marcin Rzeszutek, Małgorzata Pięta, Angelica Houn
Publikacje
2022-2020
Marengo, D., Hoeboer, Ch., Veldkamp, B., Olff, M. & GPS-Consortium (2022). Text mining to improve screening for trauma-related symptoms in a global sample. Psychiatry Research, 316, 114753. DOI: 10.1016/j.psychres.2022.114753
Zrnić Novaković, I., Lueger-Schuster, B., Verginer, L., Bakić, H., Ajduković, D., Borges, C., Figueiredo-Braga, M., Javakhishvili, J., Tsiskarishvili, L., Dragan, M. […] (2022). You can’t do anything about it, but you can make the best of it: a qualitative analysis of pandemic-related experiences in six European countries. European Journal of Psychotraumatology, 13:1. DOI: 10.1080/20008198.2022.2065431
Dragan, M., Grajewski, P., Lotzin, A. (2022). Poczucie obciążenia a dobrostan psychiczny w przebiegu pandemii COVID-19. Wyniki badania podłużnego ADJUST. W: M. Gambin, B. Zawadzki (red.), Pandemia COVID-19. Perspektywa psychologiczna (s. 67–87). Warszawa: Wydawnictwo Liberi Libri. DOI: 10.47943/lib.9788363487607.rozdzial02
Juszczyk, A., Dragan, M., Grajewski, P., Holas, P. (2021). Prevalence of adjustment disorder in Poland during the COVID-19 pandemic and its association with symptoms of anxiety and depression. Advances in Psychiatry and Neurology/Postępy Psychiatrii i Neurologii, 30, 141-153. DOI: 10.5114/ppn.2021.110764
Lotzin, A., Krause, L., Acquarini, E., Ajdukovic, D., Ardino, V., Arnberg, F., Böttche, M., Bragesjö, M., Dragan, M. […] & ADJUST Study Consortium (2021). Risk and protective factors, stressors, and symptoms of adjustment disorder during the COVID-19 pandemic – First results of the ESTSS COVID-19 pan-European ADJUST study. European Journal of Psychotraumatology, 12:1, DOI: 10.1080/20008198.2021.1964197
Gelezelyte, O., Dragan, M., Grajewski, P., Kvedaraite, M., Lotzin, A., Skrodzka, M., Nomeikaite, A., Kazlauskas, E. (2021). Predictors of suicide ideation in Lithuania and Poland amid the COVID-19 pandemic. Crisis, DOI: 10.1027/0227-5910/a000814
Olff, M., Primasari, I., Qing, Y., Coimbra, B.M., Hovnanyan, A., Grace, E., Williamson, R.E., Hoeboer, Ch.M. & the GPS-CCC Consortium (2021). Mental health responses to COVID-19 around the world. European Journal of Psychotraumatology, 12:1, DOI: 10.1080/20008198.2021.1929754
Dragan, M., Grajewski, P., Shevlin, M. (2021). Adjustment disorder, traumatic stress, depression and anxiety in Poland during an early phase of the COVID-19 pandemic. European Journal of Psychotraumatology, 12:1, 1860356.
Lotzin, A., Aakvaag, H. F., Acqarini, E., Ajdukovic, D., Ardino, V., Böttche, M., Bondjers, K., Bragesjö, M., Dragan, M., i in. … Schäfer, I. (2020). Stressors, coping and symptoms of adjustment disorder in the course of COVID-19 pandemic – Study protocol of the European Society for Traumatic Stress Studies (ESTSS) pan-European study. European Journal of Psychotraumatology, 1, 1780832.
Grajewski, P., Dragan, M. (2020). Adverse childhood experiences, dissociation, and anxious attachment style as risk factors of gaming disorder. Addictive Behaviors Reports, 11, 100269.
2019-2019
Dragan, M., Kowalski, J. (2019). Childhood adversities and psychopathology in participants with high and low severity of cognitive-attentional syndrome symptoms. European Journal of Trauma & Dissociation, available online 31 May 2019.
Dragan, M. (2018). Adverse experiences, emotional regulation difficulties and psychopathology in a sample of young women: Model of associations and results of cluster and discriminant function analysis. European Journal of Trauma & Dissociation, available online 23 December 2018.
Schäfer, I., Hopchet, M., Vandamme, N., Ajdukovic, D., El-Hage, W., Egreteau, L., Javakhishvili, J.D., Makhashvili, N., Lampe, A., Ardino, V., Kazlauskas, E., Mouthaan, J., Sijbrandij, M., Dragan, M. … Murphy, D. (2018). Trauma and trauma care in Europe. European Journal of Psychotraumatology, 9(1), 1556553.
Dragan, M. (2018). Zaburzenia psychiczne u dorosłych krzywdzonych w dzieciństwie-badanie z zastosowaniem wywiadu ustrukturalizowanego SCID-I. Dziecko Krzywdzone, 2, 9-25.
Dragan, M. (2018). Różnice między kobietami i mężczyznami w zakresie trudności z regulowaniem emocji. Rola niekorzystnych doświadczeń z dzieciństwa. W: M. Święcicka (red.), W relacji. Studia z psychologii klinicznej dziecka 30 lat później (s. 120-140). Warszawa: Paradygmat.
2017-2016
Hardt, J., Weyer, L., Dragan, M., Laubach, W. (2017). Anxiety and depression as an effect of birth order or being an only child: Results of an internet survey in Poland and Germany. Insights on Depression and Anxiety, 1, 0115-0122.
Dragan, W., Czerski, P., Dragan, M. (2017). PAC1 receptor (ADCYAP1R1) genotype and problematic alcohol use in a sample of young women. Neuropsychiatric Disease and Treatment, 13, 1483–1489.
Dragan, M., Hardt, J. (2016). Childhood adversities and risk for problematic alcohol use. Addictive Behaviors, 59, 65-71.
Dragan, M. (2016). Picie problemowe młodych kobiet. Rola niekorzystnych doświadczeń i samoregulacji emocji. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
2015 i wcześniej
Dragan, M. (2015). Difficulties in emotion regulation and problem drinking in young women: The mediating effect of metacognitions about alcohol use. Addictive Behaviors, 48, 30-35.
Brian, T., Schier, K., Schulz, S., Dragan, M., Hardt, J. (2014). Childhood neglect: Exploring a short questionnaire in Poland and Germany. Psychopathology, 47, 17-23.
Dragan, M., Lis-Turlejska, M., Popiel, A., Szumiał, S., Dragan, W.Ł. (2012). The validation of the Polish version of the Posttraumatic Diagnostic Scale and its factor structure. European Journal of Psychotraumatology, 3, 18479.
Hardt, J., Dragan, M., Schultz, S., Engfer, A. (2011). Parent-child relationships in Poland and Germany: A retrospective study. Psychology, 2, 502-508.
Hardt, J., Dragan, M., Schultz, S., Schier, K. (2011). Comparison of childhood adversities and their possible consequences in Poland and Germany. Journal of Public Health (Springer), 19, 29-37.
Hardt, J., Schier, K., Dragan, M. (2011). Retrospektywna ocena dziecięcych doświadczeń osób dorosłych. Aspekty teoretyczne i metodologiczne. W: M. Święcicka (red.). Metody diagnozy w psychologii klinicznej dziecka i rodziny (str. 202-239). Warszawa: Paradygmat.
Dragan, M. (2010). Alcohol dependence and PTSD comorbidity (rozdział 7). W: L. Sher, A. Vilens (red.)., Suicidal behavior in alcohol and drug abuse and dependence (s. 101-115). New York: Nova Science Publishers.
Dragan, M. (2010). Psychoterapia osób po doświadczeniu traumy złożonej. W: L. Grzesiuk, H. Suszek (red.). Psychoterapia. Problemy pacjentów (s. 157-172). Warszawa: ENETEIA.
Dragan, M., Hardt, J. (2009). Negatywne doświadczenia z okresu dzieciństwa i zapobieganie ich skutkom. W: J. Strelau, B. Zawadzki, M. Kaczmarek (red.) Konsekwencje psychiczne traumy: uwarunkowania i terapia (s. 247-259). Warszawa: Wydawnictwo Scholar.
Dragan, M., Dragan, W.Ł. (2008). The memory of Rising 44: Analysis of the insurgents’ recollections. W: J. D. Steinert, I. Weber-Newth (red.), Beyond Camps and Forced Labour. Current International Research on Survivors of Nazi Persecution. Osnabrueck: Verlag.
Dragan, M. (2007). Współwystępowanie zaburzenia po stresie traumatycznym i zaburzeń związanych z używaniem substancji psychoaktywnych. Roczniki Psychologiczne, Tom X, 2, 39-55.
Dragan, M. (2008). Doświadczenia traumatyczne a uzależnienie od alkoholu. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.
Dragan, M., Lis-Turlejska, M. (2007). Lifetime exposure to potentially traumatic events in the sample of alcohol dependent patients in Poland. Journal of Traumatic Stress, 20, 1041-1051.
Dragan, M., Lis-Turlejska, M. (2007). Prevalence of posttraumatic stress disorder in alcohol dependent patients in Poland. Addictive Behaviors, 32, 902-911.
Dragan, M. (2006). Przemoc w dzieciństwie a ryzyko nadużywania substancji psychoaktywnych w okresie adolescencji i dorosłości z perspektywy traumatologii rozwojowej. Psychologia-Etologia-Genetyka, 14, 59-80.
Dragan, M., Gulcz, M., Wójtowicz, S. (2005). Adaptacja Posttraumatic Cognitions Inventory (PTCI): raport ze wstępnego badania walidacyjnego inwentarza pourazowych treści poznawczych. Przegląd Psychologiczny, 4, 417-430.
Ulatowska, H., Kądzielawa, D., Sadowska, M., Polak, M. (2005). Mental representations of Auschwitz experiences: The perspective of child and adult survivors. In: I. Weber-Newth, J. D. Steinert (Eds.), Beyond camps and forced labour: Current international research on survivors of Nazi persecution. Osnabrueck: Verlag/Secolo.
Dragan, M. (2005). Wybrane poznawcze modele rozwoju i utrzymywania się objawów zaburzenia po stresie traumatycznym. Nowiny Psychologiczne, 3, 5-18.
Dragan, W.Ł., Polak, M. (2004). Czynniki genetyczne w etiologii współwystępowania zespołu stresu pourazowego i patologicznego używania substancji psychoaktywnych. Psychologia-Etologia-Genetyka, 10, 121-136.
Lis-Turlejska, M., Polak, M. (2002). Prevalence of traumatic events and posttraumatic symptomatology among alcohol dependent women. Polish Psychological Bulletin, 2, 13-20.
Gulcz, M., Polak, M. (2002). Zastosowanie terapii poznawczo-behawioralnej w przypadku wybranych zaburzeń lękowych: lęku napadowego i zespołu stresu pourazowego. Psychoterapia, 3, 77-94.
Polak, M., Kiembłowski, P. (2001). System pomocy ofiarom przemocy w Polsce. Nowiny Psychologiczne, 3, 25-42.
